کیتاب تانیتیمی «جهانشاه حقیقی – قره قویونلو»نون مجموعه شعرلری

جهانشاهین کیتابی

مجله "هفته" - مونترال - لیلی خاقانی: یازان دکتر خان گلدی اونق، تورونتو- منتشر شده در شماره:  - "PDF 257"

«خانگلدی اونق» ایران تورکمنلریندن بیری دیر. یازیچی، تدقیقاتچی، موسیقی چی و فرهنگ چالیشانی دیر. بو محترم دیلداشیمیز «جهانشاه حقیقی»، قره قویونلو شاهینین تورکی دیلینده اولان مجموعه شعرلرینی آراشدیریب و اونلارین اوستونده ایشله ییب. بو مجموعه شعرلرین کیتابینی آیدین شافاقین اختیاریندا قویوبدور کی بوردا نشر اولاجاقدیر. بو سبب دن بو عزیز تورکمن وطنداشیمیزدان تشکور ائدیریک. گؤره ک اؤزونون بیوگرافی سینی نه جور دئییری:ه
آدیم خانگلدی، سون آدیم اونق، 1335-اینجی ایلین «دی» آییندا، ایرانین گلستان استانیندا اولان «خوجه نفس» کندینده دوغولدوم. ...

ایبتدائی تحصیلیمی دوغولدوغوم یئرده باشلارکن، 1357-اینجی ایلده بندرتورکمن بؤلگه سینده متوسطه دیپلومو آلیب و همن ایل گرگانین تربیّت معلّم انستیتوسوندا تحصیله باشلادیم. تحصیل چاغلاریندا، موسیقی، رساملیق، ادبیات و شعر، اکینچیلیک و باشقا هنری و سوسیال مسلک لریله تانیش اولدوم. یوکسک تحصیلاتیم 1357-اینجی ایلده ایران اینقیلابیلا اوست اوسته دوشدو. 1359-اینجی ایلده فوق دیپلوم آلاندان سونرا 4 ایل ایشه آلینمادیم. 1364-اینجی ایلده، مشروط اولاراق بندرترکمن بؤلگه سینین آموزش و پرورش بؤلومونده دفتری ایشلر اوچون، ایشه باشلادیم. اما 1366-اینجی ایلین باشلانیشیندا ایرانین میللی گونجه لیک (امنیت ملی) سازمانین طرفیندن اولان تهدیدلر و قره قورخولارا گؤره ائله همن ایلین تیر آیندا، گئچمیش ساوتلر اؤلکه سینه (سابق شوروی) کؤچمه یه معروض قالدیم.

Dr. Ownuk, H. A.

اوزون زامان ساوتلر اؤلکه سینده نیظارت آلتیندا قالاندان سونرا، 1989 اینجی میلادی ایلینده، تورکمنستانین باش کندی عشق آباد دا اولان تاریخ علملر آکادمیاسیندا بیر گنج آراشدیریجی کیمی ایشه باشلادیم. 1990-اینجی میلادی ایلینده، یابانجی دیللر آکادمیاسینین " فاکولتت" قورولوشوندا یاردیمجی اولوب و 1995-اینجی میلادی ایله دک فارسی دیلینین اویرتیمینده چالیشدیم. 1996 جی ایلین ژانویه آییندا «علوم کاندیداتوریا سی» دوره سینی بو موضوع اوستونده: «ایران تورکمنلرینین فرهنگی تاریخی» گئچیردیب و فوق لیسانس درجه سینه ارتقا تاپدیم.

ترکمنستانین ایستیقلالیندان سونرا، علوم آکادمی سینین سیستمین ده، اؤلکه پرزیدنتینین طرفیندن بیر سیرا دئیشیک لر اولدو. و بو دئیشیک لر اساسیندا 1997-اینجی میلادی ایلینده تاریخ آراشدیرمالار انیستیتوسو، دولت ترکیبینه ایضافه اولارکن اؤلکه پرزیدنتینین شخصی نیظارتینن ایشینه ایدامه وئردی. بو اساس دا منیم ده ایش روتبه م یوکسلدی. ائله بو دؤنمده دکتری تئزی می بو موضوع دا: «ایران تورکمنلرینین ایجتیماعی، ایقتیصادی، اتنولوژی و فرهنگی تاریخلری» یازدیم و تحصیلیمی سونا چاتدیردیم. میلادی 2004-اینجی ایلده تورکمنستان جمهوریه تینین اینترنشنال تلویزیونونون بیر اویه سی اولاراق، فارسی دیل بؤلومونده بیر ایل چالیشدیم. آراشدیردیغیم دؤنمده 70 دن چوخ علمی مقاله و 15 دن چوخ علمی کنفرانس وسمینارلاردا ایشتراک ائتدیم. سونونجو ایشیم تورکمنیستان موشاورت وزیرینین یاردیمجیسی و موشاوری اولوب و 2005 اینجی ایلین سپتامبر آییندا کانادانین اونتاریو بؤلگه سینه یئرلشمیشم و تورونتو دا یاشییرام.

ایکی غزل بو کیتابدان (جهانشاهین شعرلریندن)

غرق آب

ای خط و خالئن کلام الّله، هم امّ الکتاب

حسرتينگدن دیده عشّاق اولوبدور غرق آب

غمزه چشمينگ اشارت قئلدی اهلی وعـديـه

مستِ عشقئن شول جهتدن قالمادی عينيمده خواب

ليلة الاسراء والليل اندی زولفين شـأنینا

آيتِ والّشمسِ وجهيندن گؤريندی آفتاب

ای منينم عينيمده روخسارین نوری لم يزل

وی ساچئن هر تاراسندن، عالم اوزره مشکِ ناب

عالمی قئیلدی منوّر نورِ رُخون تا ابد

لوح محفوظئندا، روشن اولدی هم يوم الحساب

زار و بيمارم اگر تشريف قیلسان بير نظر

خاکِ راهِ مقدمينده سپميشم گؤزدن گُلاب

اُول خطّ و خال و رُخ و زولفون حسابئن قئلماغا

حسابِ عشقه ميّسر اولدی حقدان احتساب

خطّ و خال و رُخ و زلفت را حسابش گر کنم،

در حساب عشق ميّسر آمد از حقّ احتساب.

صورتین آئينه ی عشق اولدی اهلی عالمه

لوح محفوظئندا فرقان اولدی حکمتدن کتاب

ای «حقيقی» باشینی قوی اُول جنابِ حضرته

قويماگیل الدن وصالین دامنین از هيچ باب

ائتمیشم

دلبرا عشقین يولوندا ناله ی زار ائتميشم

جنّت وصليندن آيری، ترکِ گلزار اِئتميشم

موندان آيری من داها جبره تحمّل قئلمازام

گرچه من صد جبر ايله، اُول ياری آوار ائتميشم

کفر و ايمان شرحينی تا بيلميشم علم اليقين

بُولمئشام ايمانا يولداش، کفری انکار ائتميشم

بولماسئن روزِ وصالی جنت ِ وصلين مانا

دنيا و عقبی ده، سندن اؤزگه گر يار ائتميشم

دانه خالین خيالیندان من ِ آشفته دل

مرغ جانی دامِ زولفونده گرفتار ائتميشم

داعوی ذکرِ انّا الحقّ قئلمئشام منصور وار

بر سرِ دارِ محبّت، گؤر نه گفتار ائتميشم!

صاحب کشّافا منطق دن معنا سورمئشام

علم و حيات دان[1] بيان شرح تکرار ائتميشم

گؤرميشم رخسارینی روشن ضمير چشم ايله

ناظرِ حسن اولموشام بس کسبِ ديدار ائتميشم

قئلمئشام جانی جهان شُکرينه يارین وصلينه

زی مجّرد، کی مَلَک مولکونده بازار ائتميشم

نافضول- جاويدایی وحدت بولدی روح ِ قدسيان،

من بو ذاتی خلقتين نفسينده زينهار ائتميشم

چون «حقيقی»، بيلميشم سّر ِ کلام اللّه ی من

حمدِ الّله کی بو علمی کشف ِ اسرار ائتميشم

جهانشاهین غرللریندن ینه ده گلن سایی لاردا چاپ اولاجاقدیر.
====================================
1. بلحاظ مفهوم شعری این بیت از شعر شاعر درست برگردانده نشده است. در اصل نسخه ترکمنی از روی دستنوشته آن به این شکل برگردانده شده است:

Ылмы мухыйятдан беян шерхи текрар этмишем

.. داده شده است

[-“Жаханша Хакыкы”, Гошгулар, Ашгабат, ТМГИ, 1999 й.,cах. 46]

بشکل "علم محیات دان" داده شده است. امَا٬ وقتی که به نسخه اصلی دستنوشته آن مراجعه گردید٬ بصورت "علم و حیات دان" داده شده است.