در مورد اختلاف زمان تولد جهانشاه حقیقی در بین مورخین

جهانشاه قره قویونلی "حقیقی" 1467-1399

در مباحث زمان ولادت و فوت جهانشاه لازم به توضیح است که در مورد محل تولد جهانشاه با اینکه روایات یکسانی با درج تاریخ متفاوت وجود دارد که آن: "... زمانيکه قره يوسف جهت تسخير آنادولی و آذربايجان در سال ۱۳۹۹ (۱۴۰۵-۱۳۹۹-۱۳۹۷) از سوريّه حرکت ميکند، در مسير راه در شهر ماردين پيش ِيکی از حکّام ترکمن از طايفه آرتئق بنام مجدّالّدين شاه مدتّی توقّف ميکند که در آن زمان فرزندش بدنيا می آيد. نام اورا ابتداء ميخواستند ماردين شاه بنامند، امّا قره يوسف اظهار ميدارد که: "نام شهر را بر روی دختران ميگذارند."، وليکن نام اورا "جهانشاه" گذاشتند.

ولی در مورد زمان تولَد وی سه تاریخ نزدیک به هم یعنی ۱۳۹۷ ٬ ۱۳۹۹ و ۱۴۰۵ را که از جانب منابع مختلف ارائه می شود٬ شاهدیم. با درنظرداشت آن اختلاف ها که چند سالی (۲-٨ سال) از همدیگرفرق دارند٬ موثق ترین آنها را که توسطَ مورخین همدوره جهانشاه همچون دولتشاه سمرقندی٬ م. اینانچ و تنری(تنگری) بردی[1] ثبت شده است٬ سال ۱۳۹۹ را مقیاس قرار دادیم. با توجَه به این اصل که مورخین اسلامی٬ ثبت زمان را از تقویم قمری اخذ می کنند و اختلاف ده روزه این تقویم در هر سال٬ در یک دوره زمانی طولانی (در عرض ۳۰-۶۰ سال٬ در تبدیل آن به تاریخ میلادی و شمسی یکسال اختلاف دارد!) که در این حالت ولادت و فوت یک شخض با ۲-۳ سال اختلاف همراه می گردد!....

اما جالب اینجاست که این رقم در نزدیکترین نقطه تعویض زمان زیست انسان از یک قرن به قرن بعدی است که در تحریر وقایع به دو زمان متفاوت تقسیم میشوند که آن٬ گذار از قرن سیزدهم به قرن چهاردهم است که این اعداد تعریف می کنند! تأثیر آن در جائی است که قرن با اختلاف چند ماه یا یک سال از قرن سیزدهم (XIII) وارد قرن چهاردم (XIV) میگردد. بدلیل موثق بودن رقم ۱۳۹۹ را که هم از جانب مورخین موثق ثبت شده و هم این که بین این دو تا زمان (۱۳۹۷-۱۴۰۵) واقع شده٬ مقیاس قرار دادیم.. چنین است که:

... «در مورد سال تولّد و فوت جهانشاه بطور صريح و روشن موثّق ترين منبع به عقيده ما همان تاريخی است که م. اينانچ براساس آثار موّرخين همدوره جهانشاه در نيمه دوّم قرن پانزدهم بنام دولتشاه سمرقندی و ابن تانگری بردی و ديگران ارائه ميدهد. او زمان فوت آنرا ۱۴۶۷/ميلادی مطابق با ۸۷۲/قمری که براساس سالنامه ميلادی ۷۰ ساله بوده و براساس سالشماری هجری – قمری ۶۸ ساله می باشد. براساس اين محاسبات سالشماری زمان تولّد جهانشاه در سال ۸۰۲/قمری مطابق با ۱۳۹۹/ميلادی بوده است. براساس اين داده های سالشماری صريحاً ميتوان گفت که جهانشاه در سال ۱۳۹۹/ميلادی مطابق با ۸۰۲ هجری – قمری متولّد و در سال ۱۴۶۷/ميلادی مطابق با ۸۷۲ قمری کشته شده است.»[2]. ....
-----------------------
2. دکتر خانگلدی اونق٬ «دیوان جهانشاه حقیقی»٬ انتشارات بهجت٬ چاپ گلشن٬ تهران - ۱۳۹۲ ص. ۲۴۰