 |
| جلد بیرونی سمت چپ کتاب موسیقی دوتار |
تورنتو - دکتر خانگلدی اونق: (نشر دوّم در مدیا سایت)
"ساز "دوتار" قبل از پذیرش اسلام به منزله معجزه آئین اوغوزی "تکتانگری" محسوب می شده است. مبلغ آن ”قورقوت آتا“ می باشد. این اثر در دوره های مختلف تاریخ جهت آموزش فرزندان و جوانان اقوام تورک مورد استفاده قرار می گرفته است!" (فایل پی دی اف این اثر را می توانید از اینجا دریافت دارید!)
مقدمه: موسیقی علاوه بر تغذیه روح و روان انسان، بیانگر خیلی از حوادث و رخدادهائی است که جهت ماندگاری و ثبت آن در اذهان عمومی، هنرمندان و دست اندرکاران احساسات درونی و دراماتیک خود را بر روی مقامات موسیقی سازی و آوازی، خلق و ضبط نموده اند. از این جهت در محتوای موسیقی هر ملّتی بیان روحی و روانی خیلی از حوادثی را می بینینم که در تاریخ اجتماعی انسان ها رخ داده است.
در مورد موسیقی دوتار در فرهنگ اطلاعات عمومی مربوط به زبان فارسی، بشرح زیر توضیح داده شده است:
موسیقی دوتار تورکمنی به اشکالی از موسیقی اطلاق شده است که در بین اقوام تورکمن ایران، جمهوری ترکمنستان و افغانستان و احیاناً سایر ترکهای کشورهای دیگر رواج دارد.
 |
| جلد بیرونی سمت راست |
علاوه بر این ها در بین سایر اقوام در افغانستان و ایران نیز رواج دارد. امروزه حوزه‌های نواختن دوتار عبارتند از، شمال خراسان در شهرهای؛ قوچان، بجنورد، شیروان، اسفراین و درگز و جنوب و شرق خراسان در شهرهای نیشابور، تایباد، بیرجند، تربت جام، کاشمر و سرخس و سبزوار و نواحی ترکمنصحرا در شمال شرق ایران از جمله استان گلستان و شمال غرب خراسان، همچنین برخی مناطق استان مازندران نیز مورد کاربرد دارد.
این ساز در نواحی مختلف، با اندکی تغییر در شکل و نحوه نوازندگی متمایز می گردد. انواع دوتار در محدوده مرزهای جغرافیایی ایران به "دوتار خراسان" با دو گونه شمال و جنوب، "دوتار ترکمن" و "دوتار مازندران" حتّی به "دوتار بغداد" نیز تقسیم شده است.
کل ساز و نحوه در دست گرفتن و سبک نواختن در شمال و جنوب خراسان تا حدودی با هم متفاوت است. مردم مناطق خراسان قصه‌ها و داستان‌های خود را در قالب آهنگ‌هایی زیبا سینه به سینه به نسل‌های کنونی منتقل کرده‌اند. اگرچه دوتار در شرق خراسان از تربت جام، تایباد و ترکمنصحرا سرچشمه میگیرد.
همچنین در شهرهای نواحی شمال ایران، استادان و نوازندگانی را در نوازندگی ساز دوتار در خود پرورش داده است. این ساز در بین هنرمندان زبده دوتار نواز در ترکمنصحرا و ترکمنستان در بین همه تیره های ترکمنها، اعم از یموت های توٚرکمنصحرا و داش اوغوز، تکه ها، ارسأری ها، سالئرهای توٚرکمنستان و سالورهای تربت جام و نیز در شرق خراسان دوتار ترکمنی می‌نوازند. از جمله هنرمندان ترکمنصحرا که در حال حاضر دست اندکار نوازندگی هستند، عبارتند از:
- مرحوم ارازمحمد تکه
- مرحوم خلیفه نظرلی محجوبی
- استاد بایلی تکه
- دکتر مجید تکه
- طاهر تکه
- موسی جرجانی
- تاج بردی پیکر
- آنه بردی پیکر
- عید محمد اونق
- مرحوم اُلیاقلی یگانه
- ارازمراد آرخی
- مرحوم حوجه شرقی
- آمانگلدی شرقی
- قربانگلدی کر، ...
مقامهای موسیقی ترکمنی در چهار دستگاه ارائه می‌شوند: تشنید، قرق‌لر، مخمّس و نوایی.[1]
اجمالی بر موسیقی دوتار توٚرکمنی
این مقاله در رسانه های اینترنتی وبلاگ ها و سایت ها از جانب نویسنده این سطور منتشر گردید!
از آنجائيکه بخش عمده ای از توٚرکمنان (آن گروه از طوايفی که جزو پتانسيل حکومت مرکزی توٚرکمنان ايران بودند. توٚرکمنان حکّام ايران عباتند از؛ غزنويان، سلجوقيان، خوارزمشاهيان، آتابکان اقصاء نقاط دنيا و حکومت های قره قويونلوی و آق قويونلوی تا اواخر قاجاريان) در ادواری از تاريخ که در آسيای مرکزی سکونت داشته اند، در يک شرايط کوچ و نیمه کوچ بسر می برده اند و به کار کشاورزی، دامداری و چهارواداری مشغول بوده اند. اين شکل از معيشت تأثير خودرا بر انواع هنر؛ نقش و نگاری، بافندگی و عمدتاً روی موسيقی آنها نيز برجای گذاشته است. ... جهت مرور ادامه مطلب فایل زیر را میتوانید باز کنید!
****
[1]. ویکی پدیا تحت نام "موسیقی ترکمنی".
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
JAHANȘA DIWANY
زندگی و آثار-جهانشاه حقیقی-نئنگ حیاتی و دؤردیجیلیگی-يعيش و يعمل في جهان شاه الحقيقي-د.خ.اونق
-JAHANȘA HAKYKYNYNŇ HAÝATY we DÖREDIJILIGI-COLLECTION POEMS OF LITERARY JAHANSHAH HAKYGY
Email address: han.own@hotmail.com - Dr. H. OWNUK